Gelişimsel Dil Bozukluğu
Gelişimsel Dil Bozukluğu
Gelişimsel Dil Bozukluğu, literatürde dili anlama, dili öğrenme ve dili kullanmadaki aksama ya da bozukluk olarak tanımlanmaktadır.
Dil insanlarla iletişim başlatabilmemiz ve iletişimi sürdürebilmemiz için insanları dünyaya açan bir anahtardır. Bu alandaki herhangi bir aksama ya da bozukluk insanların dünyasını etkilemektedir. Özellikle bu alandaki aksaklık ya da bozukluk çocuk için daha büyük bir etkene sahiptir. Gelişimsel dil bozukluğu olan çocuklardaki akademik hayatlarında, sosyal yaşamlarında ve psikolojik durumlarını gibi çoğu alanı olumsuz yönde etkilemektedir.
Bu sebeple gelişimsel dil bozukluğu şüphesi olan ve gelişimsel dil bozukluğu olan çocukların erken değerlendirmesi ve erken müdahalesi çocuğun hayatında olan olumsuzlukları en aza indirebilmek ve çocuğu desteklemek için önemlidir.
Gelişimsel dil bozukluğunda müdahale iyi bir değerlendirmeyle başlar. Çocukla, ebeveynlerle, öğretmenlerle ve çocuğun yaşamında önemli yer tutan kişilerle yapılan kapsamlı değerlendirme, müdahale süreci boyunca dil ve konuşma terapistine yol haritası sağlar. Çocuklar birden fazla gelişim alanına sahiptir. Bu nedenle müdahale sürecinde multidisipliner çalışmak da yol haritasının birer parçasıdır.
Kapsamlı yapılan değerlendirme sonucunda belirlenen hedefler ve müdahale süreci hakkında ebeveynlere aktarılacak bilgiler müdahalenin ilk basamağıdır. Bilgilendirme, dil ve konuşma terapistinin müdahale sürecinde ebeveynle ve çocukla kuracağı bağ için önemlidir.
Gelişimsel dil bozukluğunda müdahale, doğrudan terapi ve dolaylı terapi olarak ikiye ayrılır. İki yöntem de çocuğun genel dil becerilerini geliştirmeyi hedefler. Doğrudan terapi yöntemlerinde çocukla birebir çalışılmaktadır.
Doğrudan terapi yöntemleri; dil bileşenlerine yönelik müdahaleler ve Milieu Teaching modeli doğrudan terapi yöntemidir.
Dil bileşenlerine yönelik müdahale yöntemleri daha çok çocuğun ihtiyacına göre belirlenir. Dil alanları üzerinden morfosentaks alana yönelik, sözcük bilgisine yönelik, fonolojik farkındalığa yönelik, analojik düşünmeye yönelik, pragmatik alana yönelik ve anlatı anlatmaya yönelik müdahaleler olarak sınıflayabiliriz.
Morfasentaks alana yönelik terapi yöntemleri iki yaklaşımda sınıflanır. Bunlar örtük yaklaşımlar ve doğrudan yaklaşımlardır. Örtük yaklaşımlar ifade edici dili (üretimi) hedefleyen yaklaşımlardan biridir. Taklit, model olma, odaklanmış uyarım ve yeniden biçimlendirme yöntemleri bu yaklaşımda sınıflanır. Doğrudan yaklaşımlar ise alıcı dilde sorun yaşayan çocuklar için etkili bir yaklaşımıdır. Renkli anlamlandırma ve şekil kodlama yöntemleri bu yaklaşımda sınıflanır.
Doğrudan terapi müdahalelerinden kanıta dayalı en önemli terapi yöntemi, Geliştirilmiş Milieu Teaching modelidir. Geliştirilmiş Milieu Teaching küçük çocuklar için geliştirilen, sosyal etkileşimci ve davranışçı modeli bir karması olan hibrit modeldir. Geliştirilmiş Milieu Teaching, doğal bağlamlarda çocuğun ilgi ve girişimleri dile model ve ipucu sunularak değerlendirilir. Çevre düzenlemesi, sosyal etkileşim ve ortak dikkat Geliştirilmiş Milieu Teaching modelinin temel yapıtaşıdır.
Geliştirilmiş Milieu Teaching modeli altı önemli bileşenden oluşur.
• Etkileşimsel bağlam kurma
• Çocuğun iletişimsel girişimlerini fark etme ve yanıtlama
• Oyunu model olma ve genişletme
• İletişime model olma ve genişletme
• Geciktirme stratejileri kullanma
• İpucu stratejileri kullanmadır.
Dolaylı terapi yöntemlerinde ebeveynler terapinin merkezidir ve terapist ebeveynlere danışmanlık yaparak terapi süreci sürdürülür. It Takes Two To Talk, Target Words programlarıdır.
Bahsedilen yöntemler dışında DIR Floortime ve ETEÇOM gibi etkileşim temelli yaklaşımlar da dil becerilerini geliştirmeye yönelik modellerdir.
Gelişimsel dil bozukluğu müdahalesini dil ve konuşma terapistleri yapar. Eğer çocuğunuzda gelişimsel dil bozukluğu şüphesi olduğunu düşünüyorsanız en kısa zamanda bir dil ve konuşma terapisti ile iletişime geçin.
Unutmayın gelişimsel dil bozukluğu yaşam boyu süren ve çocuğun farklı ihtiyaçlarını kapsayan bir bozukluktur. Bu sebeple gelişimsel dil bozukluğunun erken değerlendirilmesi ve erken müdahalesi ebeveynler, toplum ve en önemlisi çocuk için önem teşkil etmektedir.
